De laatste eeuw is de sterfte door infectieziekten sterk gedaald en de levensverwachting aanzienlijk gestegen. Het percentage mensen ‘in goede gezondheid’ is echter niet gestegen, want de gemiddelde ‘gezonde levensverwachting’ (levensverwachting zonder chronisch ziek zijn) neemt af. Zo daalde in Nederland de ziektevrije levensverwachting tussen 1985 en 2012 van 51,4 jaar naar 48,1 jaar voor mannen en van 48,8 jaar naar 40,5 jaar voor vrouwen.

Bij het roken van een sigaret komen er meer dan 4000 chemische stoffen vrij, waarvan minstens 250 bewezen schadelijk zijn voor de gezondheid en 50 als kankerverwekkend worden beschouwd. De roker inhaleert de primaire rook ‘uit eerste hand’, terwijl tweedehandsrook bestaat uit de vermenging van rook uit een smeulende sigaret (secundaire rook) en de uitgeademde rook (tertiaire rook).

De e-sigaret wordt steeds meer gebruikt als alternatief voor de tabakssigaret. Zo toont de laatste Gezondheidsenquête van Sciensano (2018) aan dat 15,5% van de Belgische bevolking reeds een e-sigaret heeft gebruikt. Stoppen met roken, het roken verminderen en ook het genot bij het roken van een e-sigaret zijn de belangrijkste redenen voor het gebruik van dit alternatief.

De prevalentie van actieve rokers in België is in dalende lijn. Momenteel rookt 19% van de Belgische bevolking, vergeleken met 24% in 2004.1 Diverse initiatieven liggen mogelijk aan de basis van deze daling. Vanaf 2004 werd roken verboden in de trein, op het werk en in cafés. Verpakkingen van sigaretten moesten duidelijk de gevaren van roken weergeven alsook het telefoonnummer van de Rookstoplijn.

Klimaatverandering, vervuiling van het leefmilieu, verlies van ecosystemen en biodiversiteit, alsook het gebrek aan natuur in een stedelijke omgeving hebben een negatieve impact op de menselijke gezondheid en het welzijn. Het pleidooi om planetaire gezondheid deel te laten uitmaken van de beroepsethiek van artsen en zorgverleners klinkt dan ook steeds luider.

Een stijgende dagelijkse temperatuurvariatie blijkt geassocieerd met een toenemende mortaliteit. Deze oversterfte wordt geschat op 1,4-10,3% voor de periode 2020-2099, een schatting waar beleidsmakers best rekening mee houden.

Klimaatverandering zal een toenemend effect hebben op onze gezondheid en ons gezondheidssysteem. Als huisarts zullen we hiermee steeds meer worden geconfronteerd en zullen we hiermee ook meer rekening moeten houden en ons bijscholen over deze gevolgen.

Vermoedelijk leiden verhoogde oestrogeenlevels pre- en postmenopauzaal tot een lagere incidentie van dementie. Zo toonde deze meta-analyse aan dat een latere menopauze en langere reproductieduur geassocieerd zijn met een lager risico op dementie. Een latere menstruatieleeftijd was J-vormig geassocieerd met het risico op dementie. Prospectief onderzoek is vereist om het directe verband tussen pre- en postmenopauzale oestrogeenlevels en dementie aan te tonen.

De consumptie van dierlijke producten, voornamelijk bewerkt en onbewerkt vlees, heeft een negatieve impact op onze gezondheid en op het klimaat. In rijkere regio’s, zoals in België, wordt te veel dierlijk voedsel geconsumeerd. In andere, veelal armere landen te weinig. Het minderen van onze consumptie van dierlijk voedsel zal positieve effecten hebben zowel op het klimaat als op onze gezondheid.

In de aanloop naar de komkommertijd leven studenten onder hoogspanning die ze niet zo gemakkelijk kunnen verteren. (Huis)artsen krijgen immers wel wat vragen om een examen of schoolactiviteit niet te moeten meedoen wegens ‘ziekte’: een verondersteld virale ziekte of spanningsklachten.