In de Engelstalige podcast Sawbones wordt elke aflevering een ander voorbeeld van ‘misguided medicine’ belicht: voorbeelden uit het verre (en minder verre) verleden van hoe geneeskunde bedreven werd en welke misconcepties er waren rond gezondheid, ziektes en mogelijke behandelingen. Je krijgt een combinatie van geschiedenis en geneeskunde en het voortschrijdend inzicht hierin.

Luc Van Gorp, de voorzitter van CM Gezondheidsfonds, kaart in dit boek de nood tot verandering in ons zorgsysteem aan. We leven in een welvarend land, vol innovaties en met een stijgende levensverwachting, maar toch tellen we steeds meer chronisch zieken, mensen met mentale problemen en geven we aan dat ons geluksniveau gedaald is.

Op ludieke wijze wordt in dit boekje een scala aan medische termen verwoord in korte tekstjes, gedichten of cartoons. “Lege Artis is voor onze collega’s die dezelfde taal spreken, volgens de regelen der kunst”, zo zeggen de schrijvers van dit kleine boekje het zelf. “De taal van de geneeskunde is voor sommigen een tweede moedertaal geworden die we cadeau krijgen als dank voor ons werk.”

Als mensen functioneren wij met een brein dat ons helpt overleven, maar dat nog niet is aangepast aan onze moderne tijd. Dat brengt de nodige valkuilen met zich mee. Als artsen werken wij in een masculiene medische cultuur die van ons verwacht dat we hard werken en sterk zijn. In combinatie met nieuwe regels en onze typische dokters­eigenschappen leidt dit tot een toenemende werkdruk en uitval.

E-health omvat alle computer en ICT-gerelateerde diensten, zoals het elektronisch patiëntendossier en elektronisch voorschrijven. Mobile health is een onderdeel van e-health en wint duidelijk aan belang; in 2017 werden wereldwijd al 3,7 miljard gezondheidsapps gedownload.

Bij het verduidelijken van klachten wordt vaak teruggegrepen naar een diagnostisch landschap. Er doen zich echter situaties voor waarin patiënten veel meer baat hebben bij het oppuntstellen van de psychosociale problematiek, zelfs indien men zich aandient met een acuter probleem.

De gezondheidsenquête van Sciensano uit 2018 laat zien dat 12% van de Belgische bevolking boven de vijftien jaar een slaap- of kalmeermiddel gebruikt. Hoewel deze percentages nog te hoog liggen in vergelijking met andere Europese landen, hebben de inspanningen van de afgelopen jaren hun vruchten afgeworpen; in 2008 lag het gebruik immers nog op 14%.

Het gebeurt bijna nooit dat een moeder overlijdt tijdens de bevalling of in het kraambed. Geschat wordt dat er per jaar een twaalftal vrouwen zijn in België, op basis van de huidige cijfers van STATBEL en de Maternal Mortality Ratio (MMR) van onze buurlanden. We weten verder heel weinig over deze vrouwen, behalve wat vermeld staat op het sterfte­certificaat en wat als doodsoorzaak wordt meegegeven aan het Vlaamse Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie (SPE).

Burn-out is een conglomeraat van werkgerelateerde klachten, waarbij uitputting op de voorgrond staat, samen met prikkelbaarheid, piekeren, concentratieproblemen en een verstoorde slaap. Dit gaat gepaard met een gevoel van onbekwaamheid, demotivatie en disfunctioneel gedrag. In 2014 waren in Vlaanderen stressklachten en burn-out goed voor een kwart van de afwezigheden op het werk te wijten aan ‘algemeen psychische disfuncties’, waaronder burn-out.

Veertig jaar geleden ontstond een nieuw acroniem om een ziekte te benoemen die het immuunsysteem met de grond gelijk maakte en onveranderlijk tot de dood leidde: AIDS. Sindsdien zijn er bijna 40 miljoen mensen overleden aan aids, maar leven er momenteel ongeveer evenveel mét het virus. Hoe staat het met aids en hiv anno 2022?