Artsen willen helpen. Artsen willen mensen helpen. Het is hun beroep, hun professie, hun roeping: mensen, of beter, patiënten helpen. En, iemand helpen heeft toch een hoge morele waarde? Zijn alle middelen dan niet goed om dit te doen? Bestaat de vrijheid van de arts er dan niet in alle middelen aan te wenden om patiënten te helpen? Is de arts niet aan die vrijheid gebonden? Door een eed, bijvoorbeeld. Leeft een arts niet onder de belofte zich naar zijn beste oordeel en vermogen aan deze eed te houden?

Medische profielen zijn bedoeld om de kosten binnen de gezondheidszorg beter te beheersen. Ze geven informatie over het verstrekkers- en voorschrijf­gedrag van artsen. Op basis van die informatie kan de verdeling van het budget worden bijgestuurd. Hoewel huisartsen in dit totaalbudget een kleine minderheid (6%) vormen, zijn ze toch een goed gecontroleerde groep. Reden hiervoor is juist hun vrijheid van diagnose en therapie: zij genereren of bepalen mee de kosten voor andere sectoren van medische verzorging. De medische profielen worden dan ook meer en meer gebruikt om het consumptiepatroon van...

Artsen zijn vrij te beslissen welke middelen ze aanwen­den om tot een diagnose en behandeling te komen. Deze vrijheid is zowel in wetten als in deontologische regels vastgelegd, maar is daarom niet absoluut. De vrijheid van de arts wordt in de eerste plaats beperkt doordat de patiënt zijn of haar toestemming moet geven. Daarnaast zijn er een aantal wetten en deontologische richtlijnen die beperkingen opleggen om "misbrui­ken" tegen te gaan. Ook de evolutie binnen de zorgverlening zelf brengt een aantal restricties met zich mee.

De begrippen "vrijheid van diagnose en therapie" zijn ty­pische producten van een "experience" based medicine: een geneeskunde gebaseerd op ervaring. Met de ontwikkeling van de "evidence" based medicine komt aan deze abso­lute vrijheid een einde: de arts heeft voortaan rekening te houden met wetenschappelijke feiten. Ook de "evidence based policy" legt beperkingen op: de middelen zijn niet langer onbegrensd waardoor keuzes moeten worden gemaakt. De professionele autonomie, die vroeger vanuit de individuele arts werd gedefinieerd, heeft hoe lan­ger hoe meer betrekking op het medische beroep als...

Met de ontdekking van de sulfamiden en penicilline begon de geneeskunde na de tweede wereldoorlog aan haar succesverhaal. Alles leek mogelijk tot er in de jaren '70 een reactie kwam op de ongebreidelde groei: de ont­wikkelingen in de geneeskunde brachten ook neveneffecten met zich mee. Nu is de geneeskunde op zoek naar een nieuw evenwicht waarbij ze moet rekening houden met extern opgelegde voorwaar­den. De gezondheidszorg in België is niet langer de zaak van een individuele arts en patiënt, maar speelt zich af binnen een veel bre­der, maatschappelijk kader met verschillende actoren.

Hoe moeten artsen anno 1998 hun vrijheid van diagnose en therapie invullen? Vanuit verschillende invalshoeken worden immers beperkingen opgelegd. Hoeveel bewegingsruimte heeft de arts nog? Bedreigen aanbevelingen en maatschappelijke factoren deze vrijheid of zijn zij er een verruiming van? Vanuit deze bedenkingen groeide het thema voor het jaarlijkse Ledencongres van de Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen. De voordrachten van dit congres werden voor dit themanummer over "Vrijheid van diagnose en therapie" tot artikels herwerkt. Omdat de WVVH 35 jaar bestaat, is het ook een...

Wat is de invloed van een wachtsysteem op de gezondheid van artsen? De resultaten van onderzoek hiernaar zijn zeer uiteenlopend, vooral wat de invloed op het cognitief functioneren betreft. Meer eens­gezindheid is er over de negatieve stemmingsveranderingen waaraan artsen van wacht onderhevig zijn. Bovendien betekent een wacht-­systeem een belasting voor het familiale en sociale leven. Meer en meer gaan dan ook stemmen op om een gestructureerder systeem van ploegenarbeid uit te werken.

Met "evidence based medicine" slaagt de geneeskunde een nieuwe denkrichting in: goede gecontroleerde gegevens uit syste­matisch onderzoek zijn nodig om de basis van de geneeskunde te verstevigen. Geneeskunde op basis van "ervaringen" volstaat niet langer. Toch kunnen niet alle problemen die zich in de praktijk voordoen, door dit nieuwe model worden gevat. Een ruimer denkkader met evidence based medicine als basis­attitude is nodig om ook de andere dimensies van de arts-­patiëntrelatie een plaats te kunnen geven.

Aandachtige lezers zullen het wel gemerkt hebben: Huis­arts Nu maakt moeilijke tijden door. Een gestaag op­drogen van de aanvoer van goede artikels maakt het moeilijk om ons verschijningsritme vol te houden. De oorzaken hier­van zijn wellicht veelzijdig. Toch laten we ons hoofd niet hangen. Twee initiatieven moeten het mogelijk maken Huisarts Nu terug op dreef te brengen en vooral u als lezer te blijven boeien.

Diepe veneuze trombose is een diagnose met belangrijke consequenties voor de patiënt. Ziet de arts ze over het hoofd, dan kan dit levensbedreigende consequenties hebben. Is de diagnose gesteld, dan volgt een lange behandeling met anticoagulantia. Deze behandeling vraagt frequente controles en is niet ongevaarlijk. Een doeltreffend gebruik van diagnostische procedures helpt bij de selectie van patiënten die bij de behandeling baat zullen hebben. Aan de hand van enkele gevallen worden hier de diagnostische en therapeutische mogelijkheden en grenzen van de huisarts aangegeven.